Czy wiesz że możesz nauczyć się skakać prawie tak daleko jak Adam Małysz? Jest to możliwe dzięki mózgowi. Zapraszam do podcastu 9.5min wnauce.pl.
Mój pierwszy podcast poświęciłem opisaniu 3 cech naszego mózgu. Świadomość ich istnienia powinna pomóc Tobie, drogi słuchaczu, w uświadomieniu sobie, że ludzki mózg jest organem pozwalającym na uczenie się wielu nowych rzeczy, a nawet możliwości stania się ekspertem w wybranej przez siebie dziedzinie.
W tym podcaście dowiesz się:
• Dlaczego ludzki mózg ma nielinearną i skojarzeniową strukturę?
• Czym jest i jak działa hipokamp?
• Na czym polega neuroplastyczność hipokampu?
• Czy łatwo jest zostać taksówkarzem w Londynie dzięki neuroplastyczności?
• Jak stać się ekspertem w 10.000h?
Co oznacza, że mózg ma nielinearną i skojarzeniową strukturę?
Dzisiaj będziemy rozmawiać o mózgu, a także o hipokampie. Na początku pierwsza informacja dotyczy struktury naszej mózgu.
Struktura naszego mózgu jest nielinearna i skojarzeniowa. Co to znaczy? Znaczy to tyle, że nasz mózg jest wielkim pałacem, w którym znajduje się 200 pomieszczeń. Jeżeli zapamiętujemy jakąś informację, to dane wrażenie zmysłowe jest rejestrowane w różnych pokojach. Wcześniej uważano, że w jednym pokoju, ale doświadczenia i badania pokazały, że w różnych pokojach.
Co to znaczy? Znaczy to, że na podstawie mojego doświadczenia, kiedy pamiętam swój pierwszy dzień w szkole, jak zacząłem uczyć, pamiętam dokładnie moją pierwszą lekcję. Pamiętam reakcję uczniów. Pamiętam jak ja byłem zestresowany. Pamiętam, w której to sali było, jaka była pogoda. I to doświadczenie jest zarejestrowane w minimum trzech pokojach.
Po pierwsze reakcja uczniów jest w jednym pokoju. Moje doświadczenie, moje uczucia w drugim pokoju. Przestrzeń gdzie to się znajdowało jest jeszcze zarejestrowane w innym pokoju. Następnie struktura mózgu jest skojarzeniowa. A mianowicie, żeby wywołać to doświadczenie, które zostało zarejestrowane w tych trzech pokojach, ja potrzebuję jakiegoś bodźca zewnętrznego żeby sobie to przypomnieć.
Bodźcem takim może być na przykład rozmowa z moją nową koleżanką z pracy – nauczycielką, która dopiero teraz zaczyna swoją pracę i dzieli się ze mną tym, jak wygląda jej pierwsza lekcja. Bodźcem takim może być 2 września, kiedy prowadzę lekcję i przypominam sobie jak to było wcześniej. Bodźcem też może być to, kiedy jakiś uczeń zapyta mnie: Proszę pana, jak pan zaczął pracować? Jaka była pana pierwsza lekcja? I wtedy sobie przypominamy.
Czym jest i jak działa hipokamp?
Kolejną cechą mózgu, która jest dla mnie chyba najlepsza to neuroplastyczność. Neuroplastyczność jest związana z tym, że nasz mózg jest w stanie update’ować się.
Twój mózg jest w stanie zmieniać swoją strukturę, jest w stanie tworzyć nowe komórki neuronowe i dzięki temu stawać się coraz lepszą maszyną. Jest to możliwe dzięki hipokampowi.
Hipokamp jest to część mózgu, która znajduje się w płacie czołowym. Produkuje on komórki nerwowe, jest on też większy u kobiet niż mężczyzn, a także jest odpowiedzialny za pamięć krótkotrwałą, długotrwałą, a także za lokalizację w przestrzeni.
Neuroplastyczność – jak łatwo jest zostać taksówkarzem w Londynie?
Neuroplastyczność w hipokampie dobrze zaprezentowała neurobiolog Meg Waye z University College z Londynu w dwóch badaniach. Pierwsze badanie dotyczyło mózgów taksówkarzy w Londynie.
W Londynie, aby zdać egzamin na taksówkarza trzeba znać 25 000 ulic, zapamiętać ich sieć połączeń. Trzeba znaleźć także najkrótszą trasę między dwoma punktami aglomeracji, a po drodze wymienić najważniejsze mijane miejsca, i uwaga, tylko 30% osób zdaje ten egzamin. Jest to potężna dawka wiedzy, którą taki taksówkarz musi zdać.
Neurobiolog Meg Waye zbadała rezonansem magnetycznym mózgi taksówkarzy, którzy już pracowali ponad rok. Okazało się, że mieli oni o 7% większą prawą tylną część hipokampu odpowiedzialną za nawigację przestrzenną. Jest to pierwszy dowód na to, że mózg jest neuroplastyczny. To znaczy, że jest w stanie się zmieniać na lepsze, jest w stanie update’ować się.
Plastyczność mózgu u mnemonistów
Inne badanie związane z mnemonistami. Mnemoniści są to osoby, które mają świetną pamięć i uczą się 5, 10 czy 20 razy szybciej niż przeciętna osoba. Takie osoby też biorą udział w mistrzostwach świata w pamięci, różnych olimpiadach pamięciowych, często mają wysokie IQ.
Neurobiolog Meg Waye zbadała mnemonistów o średniej inteligencji, którzy mają normalny mózg. I zbadała ich w czasie po tym, jak startowali w olimpiadzie mnemonistów.
W przeciwieństwie do podstawowej grupy kontrolnej rezonans magnetyczny wskazał, że część mózgu tych mnemonistów była dużo bardziej aktywna – tak samo, jak u taksówkarzy. Ta część mózgu odpowiedzialna za nawigację przestrzenną zapalała się u nich tak samo, jak u tak u taksówkarzy. Dlaczego? Ano dlatego, że oni ucząc się, przygotowując się do olimpiady używali różnych technik zapamiętywania.
Najczęściej prowadzili przygotowania w oparciu o metodę pałaców pamięci. To znaczy, że traktowali swój mózg jako pałac i w różnych pomieszczeniach świadomie rozkładali informacje, których chcą się nauczyć.
Zostań ekspertem w 10.000 godzin dzięki plastyczności neuronalnej
Jeszcze innym zagadnieniem związanym z neuroplastycznością jest to, że każdy jest w stanie osiągnąć mniej lub bardziej dobry poziom z jakiejś dziedziny nauki. Dotyczy to wiedzy eksperckiej.
Psycholog Ericson wskazał, że każda zdrowa jednostka jest w stanie nabyć wiedzę ekspercką w 10 000 godzin. Czyli można powiedzieć, że każdy z nas jest na tyle zdolny, że może w 10 000 godzin nauczyć się skakać prawie tak, jak Adam Małysz. Co prawda Adam Małysz był jeden, ale możemy osiągnąć jego poziom skacząc o 30 metrów mniej, bliżej.
Doktor Ericson popełnił jedno badanie z członkami SWAT z jednostki wojskowej, w którym zasymulowali sytuację przed szkołą. Był tam jeden człowiek, który miał na plecach plecak. Poinformowano członków SWAT, że prawdopodobnie jest to materiał wybuchowy.
Co zrobili członkowie SWAT, którzy to widzieli? Od razu zaczęli do niego krzyczeć “Stój! Stój! Nie ruszaj się! Na ziemię!” i od razu go pojmali. Natomiast w takiej samej sytuacji absolwenci Akademii Wojskowej również wiedzieli o tym, że ten człowiek ma plecak z materiałami wybuchowymi. Ci absolwenci byli gotowi pozwolić temu mężczyźnie wejść do szkoły. Dlaczego? Ponieważ nie mieli jeszcze wiedzy eksperckiej. Nie byli przygotowani, nie przerobili tych 10 000 godzin potrzebnego do tego, żeby ocenić niebezpieczeństwo tej sytuacji.
Jak stać się ekspertem w 10.000h?
W jaki zatem sposób można osiągnąć poziom wiedzy eksperckiej? Przede wszystkim poprzez porcjowanie wiedzy. To znaczymy się dużego zakresu wiedzy i normalny człowiek nie jest w stanie przyswoić całości tej wiedzy.
Po pierwsze tę dużą dawkę wiedzy trzeba podzielić na małe fragmenty. Następnie jest ważne, aby nie było monotonnego uczenia się. Czyli powinniśmy stosować różne metody uczenia się, które poznasz tutaj.
Następnie ważne jest, abyśmy starali się uczyć poprzez praktykę. Na przykład, jeżeli uczę się nowych słówek z języka francuskiego, to warto żebym tworzył dialogi, w których używam tych słówek.
Mogę również wykorzystywać te słówkach w rozmowie do kogoś. On może nawet nie rozumieć tego, co mówię, ale ja mogę do niego mówić, po to żeby świadomie ćwiczyć te słówka.
Specjaliści, którzy opanowali ten poziom wiedzy eksperckiej podchodzili do nauki w sposób świadomy i zorganizowany. To znaczy, używali oni dobrych dla nich technik uczenia się. Oni wiedzieli jak się uczyć, czego się uczyć, ile czasu na to poświęcić, a także w jaki sposób wykorzystać potencjał swojego mózgu żeby przyswoić tę wiedzę.
Ucząc się specjaliści też pamiętają o celu. Czyli, wiedzą po co się uczą, do czego jest im to potrzebne, jaki cel ich prowadzi. Specjaliści ci również na bieżąco oceniają swoją naukę. Sprawdzają, czy dana metoda, której używają, jest dla nich dobra. Oceniają czy dana metoda jest efektywna i na bieżąco aktualizują swoje sposoby nauki.
Gdy obserwuję specjalistów w czasie różnych szkoleń, zauważyłem, że oni lubią się uczyć. Zdobywanie nowej wiedzy i umiejętności sprawia dla nich przyjemność. Zatem, skupiają się nie tylko na celu osiągnięcia jakiejś umiejętność. Skupiają się także na tym, że uczenie się jest przyjemne bo jest to jedyna droga do zdobycia nowej wiedzy i umiejętności.
Neuroplastyczność mózgu – podsumowanie
Podsumowując, Dziękuję tobie za przeczytanie. Również zachęcam Cię do zastanowienia się, jakie metody pomagają Tobie w nauce i do stosowania ich. Pamiętaj też o tym, że jesteś w stanie osiągnąć poziom ekspercki w Twojej ulubionej dziedzinie.
To nie musi być nic związanego ze szkołą. Jeżeli lubisz tańczyć, poświęć te 10 000 godzin po to, żeby nauczyć się tańczyć w sposób doskonały. Wiem, że jesteś w stanie dokonać tego. Oczywiście tutaj krótka uwaga, że te 10 000 godzin jest to liczba szacunkowa.
Każda osoba jest inna. Jednemu może wystarczyć 6.000 godzin, a druga osoba będzie potrzebowała 11 000 godzin. Najważniejsze w stwierdzeniu Ericsona jest to, że w każdym z nas posiada potencjał do tego, żeby nauczyć się czegoś nowego.
Zachęcam Cię do regularnego słuchania audycji 9,5 minuty wnauce.pl, do czytania naszego bloga wnauce.pl, a także do subskrypcji wiadomości, na które będziesz dostawał regularnie informacje o tym, co się dzieje w społeczności wnauce.pl.
Bibliografia:
1. Włam się do mózgu, Radek Kotarski, Altenberg, Warszawa 2017
2. Jak zostałem geniuszem pamięci, Joshua Foer, Wydawnictwo Media Rodzina, Poznań, 2013
3. Psychologia poznawcza, Edward Nęcka, Wydawnictwo PWN, Warszawa, 2013
Co o tym myślisz?