Nieliczne publikacje, potwierdzające pozytywny wpływ alkoholu na organizm nie są wystarczającym dowodem na to, że alkohol służy naszej pamięci.
Zgubne skutki…
Przytłaczająca większość publikacji i badań naukowych dowodzi, że spożywanie alkoholu ma katastrofalny wpływ na stan naszego mózgu i pamięci. Już kilka drinków może powodować widoczne uszkodzenia pamięci, a w miarę jak wzrasta ilość wypijanego alkoholu, wzrasta ich stopień. Duże dawki alkoholu, zwłaszcza spożywane szybko, na pusty żołądek, mogą powodować utratę świadomości lub wręcz niemożność przypomnienia sobie nawet całych zdarzeń z okresu odurzenia.
Utrata świadomości – częsty przypadek wśród studentów
Utrata świadomości zdarza się wśród osób pijących społecznie dużo częściej niż wcześniej przypuszczano. A.M. White wraz z grupą naukowców przebadali 772 studentów collegów, pytając o ich doświadczenia związane z utratą świadomości: “Czy kiedykolwiek obudziłeś się po nocy picia, nie mogąc sobie przypomnieć, co robiłeś lub gdzie byłeś?”. Spośród studentów spożywających alkohol 51% przyznało, że przytrafiały im się utraty pamięci, a 40% przyznało, że zdarzyło im się to w ciągu roku poprzedzającego badanie. Spośród tych, którzy pili w czasie 2 tygodni przed badaniem, 9,4% przyznało się do utraty świadomości w tym okresie. Studenci dowiadywali się później, że uczestniczyli w wielu potencjalnie niebezpiecznych zdarzeniach, których nie mogli sobie przypomnieć, należał do nich między innymi wandalizm, seks bez zabezpieczenia i kierowanie pojazdem. To badanie zdecydowanie przeczy rzekomo pozytywnemu wpływowi alkoholu na ludzką pamięć.
Alkohol negatywny dla naszego mózgu
Skutki nadużywania alkoholu dla mózgu, to niestety nie tylko “urwany film”. Powszechną i potencjalnie groźną konsekwencją długotrwałego picia alkoholu jest uszkodzenie mózgu. Według publikacji D.L. Evert i M. Oscar-Berman, nawet picie łagodne czy umiarkowane może niekorzystnie wpłynąć na funkcje poznawcze (tzn. zdolność mózgu do pozyskiwania informacji, przetwarzania ich i posługiwania się nimi). Jednym z oczywistych skutków utrzymującego się upośledzenia procesów poznawczych są trudności w nauce w przypadku młodzieży i niewłaściwe wykonywanie obowiązków w przypadku osób dorosłych.
M. Oscar-Bermann zaobserwowała, że u niewielkiej, ale znaczącej części osób intensywnie pijących mogą pojawić się objawy degradujących zaburzeń spowodowanych uszkodzeniem mózgu, takie jak zespół Wernickego-Korsakowa, powodujący niezdolność do zapamiętywania nowych informacji dłużej niż kilka sekund, zaburzenia pamięci świeżej oraz problemy z przypominaniem sobie wydarzeń dawniejszych..
Picie wśród nastolatków vs. ich mózg
Toksyczny wpływ alkoholu na mózg – bez względu na wiek osób pijących, został potwierdzony w wielu wiarygodnych badaniach. Tapert z grupą swoich współpracowników twierdzi, że intensywne i długotrwałe spożywanie alkoholu przez nastoletnią młodzież wiąże się z jego szkodliwym wpływem na mózg poprzez zakłócenie prawidłowego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego oraz na funkcje poznawcze. Zdaniem autorów szczególnie wrażliwy na uszkodzenia jest hipokamp, który odpowiada przede wszystkim za pamięć długotrwałą i przestrzenną.
Tezę tę potwierdzają również prace innych naukowców. Zespół pod kierownictwem Brown zbadał 33 uzależnionych od alkoholu piętnasto- i szesnastolatków oraz 24-osobową grupę kontrolną. Po trzytygodniowym okresie abstynencji badani wypełniali test neuropsychologiczny. Wyniki młodzieży pijącej alkohol wypadły gorzej, niż młodzieży niepijącej, w ocenie pamięci werbalnej i niewerbalnej. Również zespół pod kierownictwem de Bellis potwierdził niekorzystny wpływ alkoholu na hipokamp. Naukowcy badali objętość tej struktury u pijącej problemowo (AUD – Alcohol Use Disorders definiowane przez DSM-IV jako używanie i nadużywanie alkoholu) i niepijącej młodzieży za pomocą rezonansu magnetycznego. Wyniki wykazały, iż zarówno prawy, jak i lewy hipokamp jest mniejszy u nastolatków uzależnionych lub pijących intensywnie, w porównaniu do grupy kontrolnej. Autorzy zauważyli również, że im wcześniej rozpoczyna się oraz im dłużej trwa szkodliwe spożywanie alkoholu, tym mniejszy staje się hipokamp. Niezliczona ilość badań i opracowań naukowych potwierdza szkodliwy wpływ alkoholu na funkcje ośrodkowego układu nerwowego. W literaturze można spotkać się nawet z terminem „przedwczesnego starzenia się mózgu”.
Czy alkohol pomaga się rozluźnić?
Publikacje na temat szkodliwego wpływu alkoholu na pracę mózgu (tak jak i jego wymiar) można mnożyć w nieskończoność. Na świecie przeprowadzono setki badań, potwierdzających fatalny wpływ etanolu na ludzki organizm. Jeżeli do tej pory alkohol pomagał ci się rozluźnić podczas nauki, to może czas zastąpić go czymś zdrowszym?
Zdrowe wspomagacze pamięci
Bez większego trudu i z dużą korzyścią dla całego organizmu, nie tylko mózgu, warto zastąpić alkohol zdrowszymi składnikami diety. Wystarczy wiedzieć, które z nich są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania najważniejszego organu w naszym ciele.
Witaminy – absolutnie potrzebne
Dla pracy mózgu szczególnie ważne są witaminy z grupy B i niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), których najbogatszym źródłem są ryby i oleje. Witaminy z grupy B, zwłaszcza cholina (witamina B4) i niacyna (B3, inaczej PP), są odpowiedzialne za sprawne funkcjonowanie układu nerwowego. Występują w soi i w pieczywie z pełnego przemiału. Niedobór witaminy B3 powoduje m.in. osłabienie pamięci, kłopoty ze skupieniem uwagi i kojarzeniem, bezsenność. Warto wiedzieć, że osoby jedzące słodycze i pijące alkohol potrzebują jej 2-3 razy więcej niż wynosi norma. Niacynę znajdziesz w tuńczyku, wątrobie, mięsie indyka, pełnym ziarnie zbóż, suchej fasoli i grochu, nasionach słonecznika, orzeszkach ziemnych (trzeba je właściwie przechowywać – wystarczy odrobina wilgoci, by uległy zakażeniu grzybkiem, który produkuje silnie rakotwórcze toksyny).
Lecytyna pomocna przy “naprawie pamięci”
Z kolei lecytyna jest najlepszym źródłem choliny potrzebnej do powstania acetylocholiny – jednego z neuroprzekaźników. W znacznym stopniu poprawia pamięć. Niedobór choliny prowadzi do ospałości, demencji starczej i spadku zdolności pamięciowych. Odkryli to naukowcy zajmujący się chorobą Alzheimera. Lecytyna występuje w orzeszkach ziemnych, soi i kiełkach pszenicy. Można ją także kupić w aptece. Uwaga! Dobra lecytyna zawiera ponad 30 proc. fosfatydylocholiny (warto sprawdzić skład).
W naszej diecie nie może również zabraknąć żelaza, które jest nośnikiem tlenu, niezbędnego do prawidłowej pracy każdej komórki. Jego niedobór upośledza zdolność rozumowania i uczenia się. Jest w orzechach, roślinach strączkowych, owocach pestkowych, warzywach liściastych, rodzynkach.
Do produkcji enzymów współpracujących z witaminami B1 i B6 niezbędny jest magnez. Razem w wapniem pomaga w przewodzeniu impulsów nerwowo-mięśniowych. Chroni też przed działaniem metali ciężkich, które mogą uszkodzić mózg. Podobnie jak witaminy B jest wypłukiwany przez kawę i alkohol oraz niszczony przez nikotynę. Trudno go przyswajamy, warto więc łykać tabletki.
Potas poprawia dotlenienie mózgu. Jego źródła to: winogrona, banany, pomarańcze, morele, awokado, melony, nektaryny, brzoskwinie, pomidory i ziemniaki.
Fosfor poprawia nastrój, zwiększa inteligencję, dodaje sił witalnych. Jest potrzebny, by nie zawodziła nas pamięć, a jego bogatym źródłem są ryby.
Kolejnym, a mało znanym składnikiem diety jest kwas linolowy (CLA). Znajduje się w tłuszczach rybnych i roślinnych. Jego brak powoduje osłabienie koncentracji, utratę pamięci, apatię, a nawet halucynacje.
Lista składników niezbędnych do prawidłowego działania mózgu wydaje się być długa i trudna do zapamiętania, jednak odpowiada ona po prostu zdrowej, zbilansowanej diecie. Ryby, jaja, orzechy, owoce, warzywa i pełnoziarniste pieczywo – to żywność, na której powinniśmy oprzeć naszą dietę, a nie będziemy musieli wspomagać swojej pamięci żadnymi dodatkowymi używkami.
Podsumowanie
Mimo pojawiających się i zyskujących na popularności informacjach o zbawiennym wpływie alkoholu na funkcjonowanie mózgu i pamięci, należy do nich podchodzić z dużą ostrożnością. Z pewnością alkohol ma pewien pozytywny wpływ na nasz organizm, jednak dotyczy to niewielkich jego ilości. Jak w przypadku każdej używki, warto pamiętać, że granica między minimalnym spożyciem a uzależnieniem jest bardzo płynna i trudno jest dobrać bezpieczną dawkę etanolu, która nie przyniesie nam bardzo niepożądanych skutków ubocznych. Nie można zapomnieć, że przytłaczająca ilość badań dowodzi szkodliwego działania alkoholu na pamięć i proces nauki. Aby wspomóc swój mózg, wystarczy umiarkowany ruch, dobry sen, zbilansowana dieta bogata w składniki odżywcze oraz… woda.
Bibliografia
Brown SA, Tapert SF, Granholm E, Delis DC (2000) Neurocognitive functioning of adolescents: Effects of protracted alcohol use. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 24, 164–171
Carlyle M, Dumay N, Roberts K, McAndrew A, Stevens T, Lawn W, Morgan CJA (2017). Improved memory for information learnt before alcohol use in social drinkers tested in a naturalistic setting. Scientific Reports, 7(1).
De Bellis MD, Clark DB, Beers SR (2000) Hippocampal volume in adolescent-onset alcohol use disorders. American Journal of Psychiatry, 157, 737–744.
Erin L. Richard, Donna Kritz-Silverstein, Gail A. Laughlin, Teresa T. Fung, Elizabeth Barrett-Connor, Linda K. McEvoy, Alcohol Intake and Cognitively Healthy Longevity in Community-Dwelling Adults: The Rancho Bernardo Study, Journal of Alzheimer’s Disease 59 (2017), 803-814
Evert, D.L., and Oscar-Berman, M. Alcohol-related cognitive impairments: An overview of how alcoholism may affect the workings of the brain. Alcohol Health Res World 19(2):89-96, 1995.
Oscar-Berman, M. Severe brain dysfunction: Alcoholic Korsakoff’s syndrome. Alcohol Health Res World 14(2):120-129, 1990.
Tapert SF, Caldwell L, Burke C (2004–2005) Alcohol and the Adolescent Brain: Human Studies. Alcohol Research and Health, 28 (4), 205–212.
White, A.M. What happened? Alcohol, memory blackouts, and the brain. Alcohol Research & Health 27(2):186-196, 2003.
White, A.M.; Jamieson-Drake, D.W.; and Swartzwelder, H.S. Prevalence and correlates of alcohol-induced blackouts among college students: Results of an e-mail survey. Journal of American College Health 51:117-131, 2002.
Co o tym myślisz?