Niedługo matura. Sporą część roku szkolnego spędziliśmy na lekcjach online. Wiem, że możecie nie czuć się pewnie przed egzaminem. Dlatego postanowiłem pomóc wam trochę w ostatnich szlifach przed maturą.
Ogromna większość z moich uczniów wybiera jako język na maturze angielski, dlatego to na nim dzisiaj się skoncentrujemy. A ponieważ na szkolnych lekcjach zwykle za mało jest czasu na przygotowanie do matury rozszerzonej, dzisiaj – rozprawka.
Ostatnie zadanie na arkuszu to pisanie długiej formy. Do wyboru macie zwykle artykuł albo opowiadanie i rozprawkę. Nie pamiętam matury, na której ta forma by się nie pojawiła, więc można ją potraktować jako pewnik. Zdecydowanie doradzam moim uczniom pisanie rozprawki właśnie, a nie na przykład opowiadania, ponieważ ma ona ściśle określoną formę i dlatego stosunkowo łatwo jest ją napisać. A warto to zrobić dobrze, bo za pisanie można zdobyć całkiem sporą ilość punktów – 13 (z 50 za cały arkusz).
Co to jest rozprawka?
Najogólniej rzecz ujmując to długa forma pisemna, w której prezentujemy swoją opinię na jakiś temat albo rozważamy jakiś – postawiony w temacie – problem. Rozprawka maturalna powinna mieć objętość 200-250 słów. Długości trzymamy się “mniej więcej”, nie trzeba liczyć dokładnie każdego słowa. 10% więcej lub mniej nie będzie miało wpływu na ocenę punktową. Lepiej jednak, żeby było to “więcej” niż “mniej”.
Forma rozprawki jest dość sztywna i, jak już napisałem, to dobrze. Wystarczy przemyśleć argumenty, uporządkować je i użyć kilku typowych zwrotów, żeby napisać ją dobrze.
Rozprawka powinna być tekstem formalnym – unikamy w niej skrótów i zwrotów potocznych. Powinna być też uporządkowana, czyli logicznie podzielona na akapity.
Typy rozprawek
Zasadniczo rozprawka, jak każdy dłuższy tekst, dzieli się na trzy podstawowe elementy: wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Struktura pracy różni się nieco w zależności od tego, jaką rozprawkę mamy do napisania: za i przeciw (for and against essay) czy wyrażającą opinię (opinion essay).
Na egzaminie uważnie przeczytaj temat i określ, który typ rozprawki należy napisać. Zorientujesz się bez trudu: w pierwszym typie polecenie będzie brzmiało – “wymień wady i zalety…” albo “zaprezentuj dobre i złe strony…”; a w drugim – “zaprezentuj swoją opinię na temat…”. Uwaga: polecenie będzie podane po polsku.
W tabeli pokażę ci, jakie są różnice między jednym a drugim rodzajem rozprawki:
| Rozprawka: | za i przeciw | wyrażająca opinię |
| Wstęp (2-3 zdania) | Przedstawiasz tezę zawartą w temacie. Uwaga! Brak tezy oznacza, że praca nie spełnia wymogów formy!Nie prezentujesz swojej opinii. Wstęp kończysz zdaniem typu: That has both – advantages and disadvantages. | Przedstawiasz tezę zawartą w temacie. Możesz zaprezentować swoją opinię w ostatnim zdaniu wstępu: In my opinion… |
| Rozwinięcie | Tutaj prezentujesz argumenty. W pierwszym akapicie prezentujesz argumenty popierające tezę (dobrze, gdyby były trzy argumenty za).W drugim akapicie rozwinięcia prezentujesz argumenty przeciwko głównej tezie (dobrze, żeby było ich tyle samo, co “za”). | Tutaj również prezentujesz argumenty, ale ich proporcja może być trochę inna.W pierwszym akapicie prezentujesz argumenty, popierające twoją opinię (dobrze, żeby były trzy).W drugim akapicie prezentujesz argumenty przeciwne (może być o jeden mniej niż “za”). |
| Zakończenie(2-3 zdania) | Podsumowanie i wnioski. Decydujesz, czy jakieś argumenty przeważają. Jeżeli tak, dopiero tutaj możesz (nie musisz) zaprezentować swoją opinię. | Podsumowanie. Potwierdzasz swoją opinię ze wstępu – została przecież poparta argumentami. Postaraj się napisać ją innymi słowami niż we wstępie. |
Przydatne zwroty
Jak już napisałem wyżej, rozprawkę piszemy językiem formalnym i używamy w niej określonych zwrotów. Nie musisz używać wszystkich, zapamiętaj kilka i ich użyj:
- do prezentowania argumentu: To start with, Firstly, Secondly, Besides, In addition, Many people are convinced that…
- do prezentowania rezultatu lub wniosku: As a result, Therefore, Consequently…
- do prezentowania argumentu “przeciw”: On the other hand, Yet, However, Nevertheless, By contrast…
- do prezentowania własnej opinii: In my opinion, To my mind, I strongly believe…
- do podsumowania: All in all, All things considered, To sum up, In conclusion…
Na co jeszcze zwrócić uwagę?
- W rozprawce staraj się budować zdania złożone, połączone odpowiednimi spójnikami. Niech nie będą jednak za długie, żebyś ani ty, ani czytelnik się nie pogubił.
- Pamiętaj, żeby nie stosować form skróconych ani zwrotów potocznych.
- Unikaj słów zbyt uniwersalnych i ogólnych, typu: good, nice, bad…
- Przeczytaj dokładnie polecenie i trzymaj się tematu i formy. Unikaj dygresji.
- Zanim zaczniesz pisać, przemyśl argumenty, jakich użyjesz w rozprawce.
- Każdy argument poprzyj przykładem. Jeżeli potrafisz, podaj jakieś dane statystyczne – mogą być przybliżone. Do ich wprowadzenia zastosuj zwroty: For example, For instance, such as…
Co jest oceniane?
Jeżeli zastosujesz się do powyższych rad, masz szansę otrzymać maksymalną ilość (7) punktów za zgodność z poleceniem oraz spójność i logikę wypowiedzi.
Oceniane są jeszcze:
- Zakres środków językowych (maks. 3 pkt.): używaj zaawansowanego słownictwa (może uda ci się wpleść jakiś idiom?), użyj jakiejś konstrukcji gramatycznej, w której czujesz się dobrze: strony biernej, inwersji stylistycznej, used to, któregoś trybu warunkowego itd. Nie ograniczaj się wyłącznie do czasów simple i najprostszych konstrukcji.
- Poprawność środków językowych (maks. 3 pkt.): każdy błąd może obniżyć punktację, dlatego używaj tylko tych słów i struktur gramatycznych, które rzeczywiście dobrze znasz. Jeżeli nie czujesz się dobrze w trzecim trybie warunkowym, po prostu go nie używaj. Uwaga – ocenie podlega również poprawność ortograficzna i interpunkcyjna.
Mam nadzieję, że to krótkie przypomnienie pomoże ci z większą pewnością siebie przystąpić do tegorocznego, trzeba przyznać, że wyjątkowego, egzaminu.
Trzymam kciuki, rozprawkę na pewno napiszesz bez problemu!
Co o tym myślisz?